شناسایی کارکردهای رسانه ‏های جمعی در مدیریت بحران بلایای طبیعی بر اساس فرایند تحلیل شبکه‏ ای

بلایای طبیعی جزء جدانشدنی زندگی بشر است و در طول تاریخ تلاش‏های فراوانی برای مقابله با این حوادث به عمل آمده است. قابلیت‏های گسترده‏ی رسانه‏ها در جذب مخاطب انبوه و شکل‏دهی به افکار عمومی، آن‏ها را به ابزاری توانمند در مدیریت بحران‏ تبدیل کرده است. بر این اساس هدف این پژوهش شناسایی کارکرد رسانه‏های جمعی در کاهش نیازهای جامعه در مراحل سه‏گانه‏ی بحران‏های طبیعی است. تحقیق حاضر نوعی آینده‏پژوهی است که در آن تلاش‏ شده است نیاز مخاطبان و کارکردهای رسانه در شرایط بحرانی پیش‏بینی و شناسایی گردد تا بر اساس آن سیاست‏گذاران رسانه‏ای برنامه‏ریزی‏های لازم را صورت دهند؛ بنابراین از دو روش دلفی و رویکرد تأثیرات متقابل بهره‏گیری شده است. یافته‏های تحقیق نشان می‏دهد که نیازهای مخاطبان در مرحله‏ی پیش از بحران شامل نیاز به آمادگی، آگاهی و اطمینان است. مرحله‏ی حین بحران شامل نیاز به اطلاعات، امنیت و همبستگی و مرحله‏ی پس از بحران شامل نیاز به پیگیری، امید و یادگیری است. کارکرد رسانه‏ها متناظر با هر یک از نیازها عبارتند از مرحله‏ی پیش از بحران شامل آموزش مصون‏ساز، آگاه‏سازی و دیده‏بانی؛ مرحله‏ی حین بحران شامل خبررسانی، دروازه‏بانی و همراه‏سازی و مرحله‏ی پس از بحران شامل پاسخ‏طلبی، تحلیل‏گری و آرامش‏بخشی. برای تعیین مهم‏ترین کارکردها و اولویت‏گذاری در برنامه‏های عملی رسانه‏های جمعی، به منظور مدیریت بحران بلایای طبیعی، از روش تحلیل شبکه‏ای استفاده‏ شده است. بر اساس این تحلیل سه کارکرد آگاهی‏بخشی، خبررسانی و تحلیل‏گری از اهمیت بیشتری نسبت به سایر کارکردها برخوردارند.